Psychosomatische fysiotherapie 

Jolien is in opleiding tot psychosomatisch fysiotherapeut 

Psychosomatische fysiotherapie


In ons dagelijks leven worden lichaam en geest vaak als afzonderlijke entiteiten beschouwd. We hebben de neiging om fysieke klachten te behandelen met lichamelijke therapie en psychische klachten met mentale ondersteuning. Maar wat gebeurt er als de grens tussen het fysieke en mentale vervaagt? Dit is waar de psychosomatisch fysiotherapeut in beeld komt. Deze gespecialiseerde fysiotherapeut richt zich op de verbinding tussen lichaam en geest en biedt een holistische benadering voor complexe klachten die niet altijd een duidelijke medische oorzaak hebben.


Wat is psychosomatische fysiotherapie?

Psychosomatische fysiotherapie is een specialisatie binnen de fysiotherapie die zich richt op klachten waarbij zowel lichamelijke als psychische factoren een rol spelen. De term "psychosomatisch" komt van de Griekse woorden psyche (geest) en soma (lichaam). Het verwijst naar de interactie tussen mentale en fysieke processen. Deze therapie is vooral gericht op klachten die ontstaan of verergeren door stress, emoties, of psychologische problemen.


Voor wie is psychosomatische fysiotherapie bedoeld?

Psychosomatische fysiotherapie is geschikt voor mensen die:

- Chronische pijn ervaren zonder duidelijke medische oorzaak (bijvoorbeeld fibromyalgie).

- Lijden aan langdurige stressgerelateerde klachten, zoals burn-out.

- Kampt met spanningsklachten, zoals hoofdpijn, nek- en schouderklachten, of hyperventilatie.

- Te maken hebben met somatisatie: het uiten van psychische stress in fysieke symptomen.

- Angst ervaren die fysieke uitingen heeft, zoals een verhoogde hartslag of spierspanning.

- Lijden aan Functionele Neurologische Stoornissen (FNS), waarbij neurologische symptomen zoals zwakte, gevoelloosheid of aanvallen optreden zonder dat er een medische oorzaak is.

Kortom, deze vorm van therapie is geschikt voor iedereen die fysieke klachten ervaart waarbij psychologische factoren mogelijk een rol spelen.


Hoe herkent een psychosomatisch fysiotherapeut de klachten?

Een psychosomatisch fysiotherapeut begint met een uitgebreide intake. Hierin wordt niet alleen gekeken naar de fysieke klachten, maar ook naar de context waarin deze klachten zijn ontstaan. Vragen die aan bod kunnen komen zijn:

- Welke klachten ervaar je, en wanneer zijn ze begonnen?

- Wat zijn de omstandigheden in je werk en privéleven?

- Heb je last van stress of emotionele problemen?

- Hoe ga je om met je klachten en wat zijn je copingstrategieën?

Deze aanpak helpt om een totaalbeeld te krijgen van de persoon achter de klachten. Het doel is om niet alleen symptomen te behandelen, maar ook de onderliggende oorzaken aan te pakken.


De werkwijze van een psychosomatisch fysiotherapeut

Psychosomatische fysiotherapie combineert fysieke technieken met mentale begeleiding. De behandeling kan bestaan uit verschillende componenten:

1. Lichaamsbewustwording

Veel mensen met psychosomatische klachten zijn zich niet bewust van de spanning die ze in hun lichaam vasthouden. Door gerichte oefeningen helpt de therapeut de patiënt om deze spanningen te herkennen en los te laten. Denk aan technieken zoals ademhalingsoefeningen, ontspanningsoefeningen, en mindful bewegen.

2. Stressmanagement

Stress is een veelvoorkomende oorzaak van psychosomatische klachten. De therapeut helpt de patiënt om stresssignalen te herkennen en leert effectieve manieren om hiermee om te gaan. Dit kan variëren van praktische ontspanningstechnieken tot het bespreken van hoe stress in het dagelijks leven beter beheersbaar kan worden gemaakt.

3. Cognitieve ondersteuning

Hoewel de psychosomatisch fysiotherapeut geen psycholoog is, spelen gedachten en overtuigingen een belangrijke rol in de behandeling. Veel patiënten hebben bepaalde negatieve gedachten over hun klachten, zoals "Mijn pijn betekent dat er iets ernstig mis is" of "Ik zal hier nooit vanaf komen." De therapeut helpt deze gedachten te onderzoeken en indien nodig te herformuleren.

4. Fysieke training

Een belangrijk onderdeel van psychosomatische fysiotherapie is het weer opbouwen van vertrouwen in het lichaam. Dit kan betekenen dat de patiënt leert hoe hij of zij veilig kan bewegen zonder angst voor pijn of verergering van klachten. Dit wordt vaak stap voor stap opgebouwd.

5. Coaching en begeleiding

Naast fysieke en mentale ondersteuning biedt de therapeut vaak coaching om de patiënt te helpen weer grip te krijgen op het dagelijks leven. Dit kan inhouden dat er wordt gewerkt aan betere balans tussen werk en ontspanning of het stellen van grenzen.


Welke technieken worden gebruikt?

Een psychosomatisch fysiotherapeut maakt gebruik van een breed scala aan technieken, waaronder:

- Ademtherapie: Voor het verbeteren van de ademhaling bij hyperventilatie of chronische spanning.

- Spierontspanning: Om spierspanning te verminderen.

- Mindfulness en meditatie: Voor het vergroten van lichaamsbewustzijn en het leren omgaan met stress.

- Cognitieve gedragsmatige oefeningen: Om negatieve gedachten en gedragsgewoonten aan te pakken.

- Bewegingstherapie: Voor het opbouwen van een gezonde relatie met fysieke activiteit.


Functionele Neurologische Stoornis (FNS) en psychosomatische fysiotherapie

Functionele Neurologische Stoornis (FNS) zijn aandoeningen waarbij neurologische symptomen zoals verlamming, tremor of toevallen optreden zonder dat er een medische oorzaak wordt gevonden. Psychosomatische fysiotherapie kan een belangrijke rol spelen bij het behandelen van FNS door:

- Herstellen van vertrouwen in het lichaam: Patiënten met FNS hebben vaak een verstoord lichaamsbeeld en zijn onzeker over hun bewegingsmogelijkheden. De therapeut helpt hen om weer vertrouwen op te bouwen door gerichte bewegingstherapie.

- Begeleiden van het omgaan met triggers: Veel FNS-symptomen worden verergerd door stress of emotionele belasting. De therapeut leert patiënten hoe ze triggers kunnen herkennen en beter kunnen hanteren.

- Holistische aanpak: Door zowel de fysieke als psychologische aspecten van FNS aan te pakken, biedt psychosomatische fysiotherapie een geïntegreerde oplossing die verder gaat dan symptoombestrijding.


Wat zijn de voordelen van psychosomatische fysiotherapie?

Psychosomatische fysiotherapie biedt een unieke aanpak voor mensen die worstelen met hardnekkige klachten. Enkele voordelen zijn:

- Holistische aanpak: De behandeling richt zich op zowel lichaam als geest, wat een duurzame oplossing biedt voor complexe klachten.

- Verhoogd lichaamsbewustzijn: Patiënten leren signalen van hun lichaam beter herkennen, wat kan helpen bij het voorkomen van toekomstige klachten.

- Stressreductie: De technieken verminderen stress, wat een positief effect heeft op zowel mentale als fysieke gezondheid.

- Betere copingstrategieën: Patiënten leren gezondere manieren om met stress en tegenslagen om te gaan.